Birinin başka birine bakma sorumluluğuna, tüm ihtiyaçlarını giderme ve yaşamını ayakta tutma zorunluluğunu ödememe koşullarına bağlamaya nafaka denir. Medeni kanunda düzenlenen 4 çeşit kanundan biri de İştirak nafakası kanunudur. 4787 sayılı kanun ile kurulan Aile Mahmekesi tarafından nafaka davaları görülür.
Bu kanunda önemli olan, eşlerin birbirine karşı sorumluluklarını yerine getirmeyen ya da kusurlu davranma değildir. Aslolan çocuğun velayeti kendisine verilmeyen eşin, velayeti kendisinde bulunan eşe maddi anlamda destek olmakla yükümlü olmasıdır. Bu nafaka çocuğun genel yaşam şartlarını devam ettirmesinin yerine getirilmesi, eğitim ve yaşam ihtiyaçlarının yerine karşılanması, ikamet ve barınma, sağlık giderleri yükümlülükleri gibi giderleri kapsar.
Ancak bu giderlerin karşılanması, karşılayacak eşin maddi ve alım gücü nispetindedir. Şöyle ki; çocuğun velayetini hak eden eş, iştirak nafakasını ödeme sorumluluğunda olan eşin maddi geçimliliğini zedeleyecek miktarda ödemeler talep edemez.
Ayrılık kararının kesinleşmesi ile; daha önce mahkemede ödenmesi karar verilen tedbir nafakası hukuken geçerliliğini yitirir ve ve yaşamsal faaliyetlerin devam ettirilmesi için yapılacak ödemeler iştirak davası adı altında ödenmeye devam edilir.
İştirak Nafakası
İştirak nafakası velayeti alan eşin karşı tarafa açtığı bir tür nafaka davasıdır. Reşit olmayan çocuğun lehine hakim tarafından herhangi bir talep olmadan açılabilir. İştirak nafakasının açılması için eşlerin kusur durumu dikkate alınmaz.
Çünkü nafaka davasında amaç çocuğun sağlıklı yetiştirilmesi başta olmak üzere her türlü gideriniz işler tarafından paylaşımıdır. Velayet hakkına sahip olan eşin tek başına çocuğun giderini karşılayamaması halinde diğer ebeveynin katkısı olmasını sağlamaktır.
2024 İştirak Nafakası
İştirak nafakası açma hakkı çocuğun velayetine sahip olan anneye ya da babaya aittir. Ancak gerekli şartların yerine getirilmesi ya da çocuğun ayırt etme gücüne sahip olmaması halinde atanan vasi ya da kayyum da dava açma hakkına sahiptir.
Çocuğun ayırt etme gücü olması halinde hak, reşit olmayan çocuk tarafından da kullanılabilir. Evlilik dışı doğan çocuklarda ise durum farklıdır Yargıtay 3. dairesinin aldığı karara göre evlilik dışı doğan çocuk için annenin talep ettiği iştirak nafakası reddedilmiştir.
Nafakanın verilme gerekçesi sadece çocuktur, anlaşmalı boşanma davalarında taraflar arasında imzalanan protokole göre nafaka talep edilmeyecek kararlaştırılmış olabilir. Ancak bu durum velayet hakkına sahip olan eşin ya da çocuğun talepte bulunamayacağı şeklinde yorumlanamaz.
İhtiyaçlar çerçevesinde çocuğa bakmakla yükümlü olan ebeveyn ya da çocuğun kendisi nafaka talebinde bulunabilir. Evlilik dışı doğan çocuklarda önemli olan soy bağının kurulmuş olmasıdır. Ancak bu durum karşısında anne çocuğun bakımı için babadan nafaka talebinde bulunabilir.
Mahkeme tedbir nafakası olarak bağlanan nafakanın boşanma sürecinin ardından iştirak nafakası olarak ödenmesine karar verebilir. İştirak nafakası davalarında görevli olan mahkeme aile mahkemesidir.
İştirak Nafakasının Azaltılması
Türk Medeni Kanunu’nun 331. maddesi durum değişikliği olması halinde nafakanın azaltılmasını düzenlemiş durumdadır. Nafaka ödeyen ebeveyn mahkemece belirlenen nafaka miktarının değiştirilmesini isteyebilir. Ya da tamamen ortadan kaldırılması konusunda talepte bulunabilir.
Mahkeme heyetinin ya da hakimin iştirak nafakasının verilmesi ya da nafaka miktarının azaltılması konusunda re’sen bir değişiklik yapması mümkün değildir. Nafakanın azaltılması ya da değişiklik yapılması tamamı ile talebe bağlıdır.
İlgili kanuna göre bu konuda herhangi bir süre belirlenmiş değildir. Yeni bir durumun gerçekleşmesi halinde harekette bulunmak söz konusudur. Dolayısı ile mahkemenin üzerinden geçen sürenin nafaka azaltılması ya da nafakanın tamamen kaldırılması konusunda herhangi bir önemi yoktur.
Mahkeme heyeti için öncelik, ortaya çıkan yeni durumdur. İştirak nafakası her ay peşin olarak bunu Türk Medeni Kanunu 330/2 maddesi gereği hükme bağlamıştır. Hüküm nafakanın sadece para ile ödenmesini bilinmemektedir.
Taraflar arasında herhangi bir anlaşma olmaması halinde nafakanın ödeneceği para birimi Türk Lirasıdır. Kanuna göre nafakanın miktarı kadar önemli olan ödenme zamanıdır. Mahkeme heyeti zamanı nafakayı ödeyecek kişinin gelir zamanına ya da çocuğun giderlerin yoğun olduğu zamana göre belirler.
Tedbir İştirak Nafakası
Boşanma davası süre içerisinde velayet hakkını kullanan eş çocukların geçimine katkıda bulunması için karşı taraftan dava süresi içerisinde tedbir nafakası talep eder. Mahkeme tarafından belirlenen tedbir nafakası boşanma işleminin ardından iştirak nafakası olarak devam eder.
Boşanma çocuğun bakımında velayet hakkı verilmeyen ebeveynin bakım masraflarına katılma sorumluluğunun sonlandığı anlamına gelmez. Aksine her iki ebeveynde çocuğun ihtiyaçlarının karşılanması ve bakımı konusunda eşit sorumluluğa sahiptir. Mahkeme heyeti çocuğun korunmasına yönelik olan nafakaya re’sen karar verebilir.
Nafakada belirlenecek olan miktar ödeyecek olan taraf ile alacak olan tarafın maddi durumuna ve çocuğun ihtiyaçlarına göre belirlenir. İştirak nafakasının ödeme süreci çocuk 18 yaşını doldurana kadar devam eder.
Ama 18 yaşını doldurmasına rağmen halen eğitim hayatı devam ediyorsa nafakanın ödenmesine devam edilmektedir. Ancak nafaka ödenir ölmesi ya da çocuğun evlenmesi halinde nafaka kendiliğinden kesilmektedir.
İştirak Nafakası Ne Kadar 2024
Çocuğun menfaati için ödenen nafaka başta paranın alım gücü bir çocuğun genel ihtiyaçlarına uygun olarak belirlenmektedir. Ardından çocuğun yaşı, eğitim durumu anne ve babanın mali durumları da gözetilmektedir.
Nafakanın belirlenmesinde medeni kanunun 4. maddesinde yer alan konularda dikkate alınmaktadır. Aynı zamanda çocuğun başka bir gelirinin olup olmadığı da göz önünde bulundurulmaktadır. Nafaka miktarının belirlenme için;
- Çocuğun ihtiyaçları.
- Eşlerin mali ve sosyal durumları.
- Çocuğun gelirleri.
- Hakimin takdir yetkisi gibi ölçütler dikkate alınır.
Çocuğun ihtiyaçları kapsamında ise yiyecek, giyecek, barınma, sağlık, eğitim, ulaşım, harçlık bir dinlenme giderleri dikkate alınır. Nafakayı ödemekle yükümlü olan tarafın ekonomik gücünün olmaması halinde yükümlülük ortadan kalkar.
Ancak çocuğa bakmakla yükümlü olan eşin mali gücünün bunu karşılayamaması halinde karşı tarafa ait olan sorumluluk mali gücü olmamasına rağmen ortadan kalkmaz.
İştirak Nafakası Hesaplama 2024
Boşanma davalarının sonlandırılmasından sonra çocuğun bakımını üstlenen eşe aile mahkemesi tarafından iştirak nafakası bağlanır. Nafakada amaç çocuğun bakım giderlerinin karşılanmasıdır. Dolayısı ile nafaka olarak bağlanan miktar çocuğun tüm giderlerini kapsar.
Giderlerin içerisinde yiyecek ve giyecek başta olmak üzere eğitiminden sağlığına, ulaşımından tatiline hatta harçlığına kadar pek çok gider kalemi yer alır. Ancak nafaka miktarının hesaplanmasında ödemekle yükümlü olan anne ya da babanın mali gücü de dikkate alınır. Aynı şekilde nafakayı alacak olan ebeveynin ekonomik gücü de belirlenen iştirak nafakası hesaplaması içerisinde yer alır.
İştirak nafakası hesaplaması Türk Medeni Kanunu’nun ilgili maddeleri gereğince hükme bağlanmıştır. Nafakanın hangi oranda ve hangi şartlarda bağlanacağı kanun maddelerine göre düzenlenen durumdadır.
Anne ve babanın boşanması çocuğun bakımında velayeti almayan tarafın sorumlu tutulmaması anlamını taşımaz. Çocuk 18 yaşını doldurana kadar bakımından hem anne hem de baba sorumludur.
Çocuğun üstün yararına göre velayet hakkını alan tarafın sorumluluğu kadar diğer ebeveynin de sorumluluğu aynı orandadır. Anne ve baba çocuğun reşit olana kadar tüm giderlerini karşılamakla hem kanunen hem de vicdanen sorumludur.
İştirak Nafakası Dilekçe Örneği
Çocuğu velayetinden ve bakımından sorumlu olan ebeveyn, karşı tarafa hem iştirak nafakası hem de iştirak nafakası arttırma davası açar. Her ikisi için de farklı dilekçelerim hazırlanması gerekir. İştirak nafakası dilekçesinde önemli olan talebin doğru ve yasal süreç çerçevesinde hazırlanmasıdır.
Nafakanın koşullarında öncelik nafakayı ödeyecek olan ebeveynin ekonomik gücüdür. Nafakanın miktarını belirleyecek olan kişinin sosyal ve ekonomik durumudur dolayısıyla dilekçede bu konuya titizlikle yaklaşılmalıdır.
Kanunlar çocuğun üstün yararına yönelik hareket etmesinden dolayı boşanma davası devam ederken taraflar talep etmese dahi mahkeme nafaka ödenmesine karar vermektedir. İştirak nafakası talep etmek için herhangi bir şekilde yasal bir süreç bulunmamaktadır.
Boşanma sonrasında velayeti alan ebeveyn nafaka bağlanma için talepte bulunmaktadır. Nafakanın bağlanması için verilen kararda eşlerin boşanma nedeni dikkate alınmamaktadır. Aynı zamanda henüz boşanmayan ancak ayrı yaşayan çiftlerde nafaka talebinde bulunma için dava açar.
Bu tür davalarda yetki tamamı ile aile mahkemesine bağlıdır, başka bir mahkemede açılan nafaka davası görevsizlikten dolayı reddedilmektedir. Ancak aile mahkemesinin olmadığı il ya da ilçelerde Asliye Hukuk Mahkemesi, Aile Mahkemesi sıfatı ile davaya bakar.
İştirak Nafakası Nasıl Hesaplanır
Çocuk için ödenen iştirak nafakası miktarı hesaplanırken dikkate alınan birçok unsur vardır. Başta çocuğun yaşı olmak üzere eğitimi, mevcut ekonomik şartlarda paranın alım gücü bir çocuğun genel ihtiyaçları gözetilmektedir.
Aynı zamanda mahkeme tarafından Türk Medeni Kanunu’nun 4. maddesinde yer alan konular dikkate alınarak hesaplama yapılmaktadır. Bunlarla birlikte nafakayı ödeyen eşin sosyal ve ekonomik durumu da incelenmektedir.
Çocuğun yaşı ve eğitim düzeyi nafakanın belirlenmesinde oldukça etkilidir. İlköğrenim öğrencisi olan çocuğa bağlanan nafaka ile üniversite çağındaki bir öğrenci için bağlanan nafaka miktarı aynı olmaz. Mahkeme tarafından aylık ve peşin olarak ödenmesine karar verilen iştirak nafakası ilerleyen süreçte arttırılmaktadır.
Her yıl belirlenen TEFE/TÜFE, DİE, altın fiyatları endeksi ya da döviz artış kuru gibi birçok konu iştirak nafakasının artırılmasında etkilidir. Mahkeme heyeti tarafından yargılama sürecinde yıllık olarak artırım miktarı belirlenme halinde uyarlama davası açılmaktadır.
Nafaka tahsil edilmez ya da edilemediğinde cebri icra ile alınmaktadır. Türk Medeni Kanunu nafaka tahsilini kolaylaştırma için durumdadır. Bu tedbirler kapsamında nafaka alacaklısının İflas Kanununa göre ilk sırada yer almaktadır. Aynı zamanda emekli maaşına da nafaka alacaklısı tarafından haciz konulmaktadır.
Maaşa konan hacizlerde aylık nafaka miktarının tamamı maaşından kesilmektedir. Tüm bunlara ek olarak nafakayı ödemeyen taraf, şartların mevcut olması halinde 3 aya kadar tazyik hapsine mahkum edilmektedir.
İştirak Nafakasının Kaldırılması
Nafakanın kaldırılma davasında mahkeme heyeti mevcut şartların değişip değişmediği konusuna öncelik vermektedir. Çocuğun 18 yaşını doldurması ve eğitim hayatının sonlanması halinde iştirak nafakası kaldırılmaktadır.
Aynı zamanda çocuğun evlenmesi durumu da nafakanın kaldırılma için bir gerekçedir. Bunların dışında nafakayı ödemekle sorumlu olan ebeveynin ekonomik gücünde yaşanan değişiklik sonrası aile mahkemesinde açılan dava ile nafakanın kaldırılması söz konusudur.
Nafaka kaldırılma davasının açılma için;
- Nafakayı alan tarafın maddi zorluktan kurtulma gerekmektedir.
- Nafakayı ödeyecek tarafın sosyal ve ekonomik şartlarının önemli ölçüde gerilemesi gerekir.
- İştirak nafakasının kaldırılması davasında önemli olan gerekçenin gerçekleştiği tarihtir.
Nafaka kaldırılmasında dava açma için herhangi bir zaman aşımı süresi ya da hak düşürücü süre kanunen öngörülmez. Nafakayı ödeyemeyecek durumun ortaya çıkması kaldırılması için yeterlidir.
Nafaka kaldırılma davasında görevli olan mahkeme aile mahkemesidir, karşı tarafın ikamet ettiği bölgede bulunan aile mahkemesinde nafaka kaldırma davası açılmaktadır. Çocuk 18 yaşını doldurana kadar nafaka ödemekle yükümlü olan taraf yükümlülüğünü yerine getirmek zorundadır.
18 yaşını doldurmuş ancak eğitim hayatını sürdüren bir çocuk için ebeveyn nafaka ödemeye devam eder. Bu durumda iştirak nafakası yardım nafakasına dönüşür, bu durum Türk Medeni Kanunu’nun 328 maddesinin 2. fıkrasında açıkça belirtilmektedir. Ancak çocuğun ölümü halinde nafaka kendiliğinden ortadan kalkar.
Kamu düzeni ile alakalı olmasından dolayı feragati mümkün olmayan nafaka anlaşmalı boşanmalarda da talep edilmektedir. Bu konuda kanunun ilgili maddesi herhangi bir düzenlemeye yer vermemiştir. Dolayısıyla anlaşmalı boşanma protokolüne rağmen velayeti alan taraf nafaka talep eder.
Evlilik birliği sona ermesi durumunda ödenen iştirak nafakası halen devam eden evliliklerde ödenmemektedir. Boşanan eşlerin çocuğun bakım ve eğitim giderlerini gücü oranında katılması yükümlülüğü vardır.
İştirak davasında genel kurallar nelerdir?
- Çocuğun 18 yaşından küçük olması
- Nafaka borçlusunun hayatta olması
- Çocuğun ergin olduktan sonra eğitim hayatına devam etmesi
İştirak nafakasında kural; velayeti diğer eşe verilen çocuğun ergin olmaması yani 18 yaşından küçük olmadır. Ancak çocuk ergin hayata geçmiş ve eğitim hayatında devam etmekte olur. Bu gibi durumlarda bu nafaka çocuğa ödenmeye devam etmelidir. (TMK m.182/2)
İştirak nafakası için dava açmaya yoluna gidebilecekler
Eşlerden biri velayeti bulunmayan eşin aleyhinde iştirak nafakası dava açma hakkına haizdir. Bu kişinin açamadığı durumlarda ise şu kişiler tarafından iştirak nafakası davası açılmaktadır:
- Çocuğa atanan kayyım
- Vasi
- Temyiz kudretine sahip çocuk
İştirak nafakası ne zamana kadar ödenir?
İştirak davası bakmakla yükümlü olunan çocuk 18 yaşına gelene kadar ödenmeye devam edilmektedir. Nafaka borçlusunun yaşamını yitirmesi halinde nafaka ödenme son bulmaktadır. Ayrıca; çocuk 18 yaşına gelip eğitim ve öğretim hayatına devam etmeme durumunda nafaka borçlusu eş artık bu nafakadan sorumlu tutulmamaktadır. Çocuk eğitimini tamamladıktan sonra ya da eğitimine devam etmeyip evlenme kararı alınca da nafaka kesilmektedir.
İştirak nafakası davası neye göre hesaplanır?
Yaşı, eğitim durumu, nafaka borçlusunun maddi anlamda alım gücü de gözetilmektedir. (TMK m. 330) Bu alınan karar MK. M 4’teki hususları göz önünde bulundurarak hakim tarafından takdir edilmektedir.
Nafaka borçlularının da ödemesi karar verilen miktar değişkenlik göstermektedir. Ayrıca; çocuğun hak ettiği nafaka ödemesi kesinlikle aynı olmamaktadır.
İştirak nafakasının arttırılmasına karar verilmesi
Süre içerisindeki iratı eşit olması koşulu ile aynı seviyede ödenmeye devam eder. Dönem başı ile dönem sonu geliri farklılık gösteren bireylerde bu miktarda farklılık gösterir. İyi duruma gelmesi ile iştirak nafakasında arttırma meydana gelir.
Nafaka hak eden çocuk lise ya da üniversiteye başladığında da iştirak nafakasında artış olmalıdır.
Nafaka borçlusu ya da nafakası alacaklısı nafaka uyarlama davası açar.
TEFE/TÜFE, Döviz Artış Kuru,Altın fiyatları ve DİE’ye göre koruma altına almaktır. Ödeme koşullarının değiştirilmesinin mümkün kılma amacı ile düzenleme yolu açık tutulmaktadır. Yıllara ait ödeme planlarının ucunu açık bırakır, belirlememektedir ya da ödenen miktarları belirtmektedir.
İştirak nafakasının ödenmemesi durumunda
Kanunlarda belirtilen maddeler, iştirak nafakasının kolay ödenmesi birçok tedbire dayandırılmıştır. Ödemesini aksatan nafaka borçluları aleyhinde cebri icra davası açılıp ödeme tahsil edilmeye çalışılmaktadır.
- Nafaka alacaklarının tahsili söz konusu olmadığı durumlarda nafaka borçlusunun maaşına haciz konmaktadır.
- Nafaka alacakları için maaşa konan haciz emekli maaşları için de geçerlidir.
- Nafaka borçlusunun maaşında haciz bulunduğunda bile aylık nafaka ödemeleri hacizlerden ayrı olarak maaştan tahsil edilmektedir.
- Satıştan alınan gelir ile fiilen nafakaya sahip olan çocuğa ödeme yapılmaya devam edilmektedir.
Nafaka alacaklısının şikayeti üzerine İİK. 334. maddesine göre tazyik hapsi kaçınılmayan olmaktadır.
İştirak nafakasında zamanaşımı var mıdır?
Diğer kararlar 10 yıl içinde kullanılması gerekmektedir. Aksi takdirde nafaka hakkı zaman aşımına uğrar.
İlginizi Çeker;
İştirak Nafakası | Tedbir İştirak Nafakası
Nafaka Avukatı | İstanbul Nafaka Avukatı